Open brief aan Kardinaal Eijk

MARIENBURG STEUNT VERONTRUSTE KATHOLIEKEN

Het bestuur van de Mariënburgvereniging, een landelijke vereniging van kritisch katholieken, heeft deze week kardinaal Eijk een open brief geschreven over zijn voornemen om woord- en communievieringen af te schaffen. De Mariënburgvereniging heeft veel signalen binnengekregen van katholieken uit het aartsbisdom die zich ernstig zorgen maken over deze beleidsmaatregel en een verdere leegloop van kerken vrezen. Zij vraagt de kardinaal om zijn beleid te herzien en meer oog te hebben voor het gemeenschapsvormende karakter van woord- en communievieringen in de dorpsstructuur.

Reeds maanden rommelt het onder de katholieken in het aartsbisdom Utrecht. Kardinaal Wim Eijk heeft aangekondigd dat er met ingang van 1 januari 2028 op zondagen geen Woord- en Communievieringen mogen worden gehouden. De bestaande praktijk moet worden afgebouwd.

Veel katholieken voelen zich hierdoor diep geraakt. Juist het vieren binnen de eigen geloofsgemeenschap is voor velen heel waardevol. Hoewel zij ook – net als de kardinaal – de eucharistieviering binnen het geloof als zeer waardevol beschouwen, geven zij de voorkeur aan een Woord- en Communieviering wanneer een eucharistieviering door het toenemend priestertekort niet mogelijk is. Diakens, pastoraal werkers of goed opgeleide gelovigen gaan voor in deze vieringen. Vaak verzorgt een koor uit de eigen geloofsgemeenschap de muzikale omlijsting van de viering.

De door de kardinaal nog wel toegestane vieringen op zondag, bijvoorbeeld gebedsvieringen, geven juist op zondag onvoldoende invulling aan de gewenste geloofsbeleving omdat het ter communie gaan bij deze vieringen ontbreekt. Het bijwonen van een eucharistieviering in een verder gelegen kerk – door de kardinaal beoogd met het verbieden van Woord- en Communievieringen – is voor velen geen optie. Niet alleen missen zij dan het gevoel van verbondenheid met de eigen geloofsgemeenschap, maar daarnaast is het voor velen onhaalbaar wegens het ontbreken van openbaar vervoer of vanwege de reiskosten.

Mariënburg, vereniging van kritisch katholieken, deelt de zorg van al deze katholieken en vreest dat het voorgenomen beleid zal leiden tot een verdere leegloop van de kerken. Daarom heeft zij een open brief gestuurd naar kardinaal Eijk met het verzoek zijn beleid aan te passen.

Contact naar aanleiding van dit Persbericht:

bestuur@marienburgvereniging.nl
Harrie van den Akker, voorzitter, 06 4859 0171

De Mariënburgvereniging is opgericht in 1983 te Utrecht. Zij opereert tevens onder de werknaam “Mariënburg, vereniging van kritisch katholieken”.

Mariënburg richt zich op het bevorderen van debat onder allen die geïnspireerd worden door de christelijke tradities. Statutair is dit als volgt verwoord: 

1. De vereniging heeft ten doel het helpen vorm te geven aan een eigentijdse geloofsbeleving en samen kerk zijn. Zij wil bijdragen aan een levendige kerk, aan een gemeenschap die bemoedigt en inspireert en zo toekomst heeft. Ze vormt een brede landelijke beweging van mensen van alle leeftijden die de katholieke vernieuwing willen steunen omdat een eigentijdse geloofsgemeenschap hen ter harte gaat. De vereniging staat voor mondig, vernieuwend en katholiek.
2. De vereniging tracht dit doel onder meer te bereiken door bijeenkomsten van leden, bezinning, voorlichting, adviezen, publicaties, alsmede door overleg en samenwerking met daarvoor in aanmerking komende organisaties en bewegingen in de katholieke kerk.

Aartsbisdom Utrecht
Monseigneur W. van Eijk
Postbus 14019
3508 SB Utrecht

Waalre, 15 mei 2023

Geachte monseigneur,

In uw brief van 27 oktober 2022 aan de parochies in uw aartsbisdom geeft u aan dat vanaf 1 januari 2028 op zondagen een Woord- en Communieviering niet langer als alternatief is toegestaan is, wanneer een Eucharistieviering door een priester niet mogelijk is. Slechts vieringen zonder communie-uitreiking, gebedsvieringen, zijn dan nog mogelijk. Met die brief geeft u uitvoering aan uw beleidsplan uit 2019. U motiveert dit besluit op twee gronden: ten eerste benoemt u het sacrament van de Eucharistie als het hart van het geloofsleven en ten tweede beoogt u daarom gelovigen te stimuleren (elders) een Eucharistieviering bij te wonen.

Zonder met u in discussie te willen treden over de plaats van de Eucharistieviering in het katholieke geloofsleven, willen wij toch door middel van deze open brief vragen om uw beleid te heroverwegen. Als Mariënburgvereniging ontvangen wij namelijk zowel uit uw aartsbisdom als uit andere bisdommen signalen van grote onrust en zorg over deze geplande vernieuwing.

Kenmerk van deze zorg is dat de gelovigen die ons benaderen, veel waarde hechten aan het beleven en vieren van hun geloof binnen eigen dorp of wijk, in een kerkgebouw gebouwd met lokale gelden en waar dierbare herinneringen liggen aan met name Eerste Communie, huwelijksinzegeningen en uitvaarten. Voorts zijn vieringen in de eigen kerk waardevol vanuit het oogpunt van gemeenschapsvorming en sociale cohesie, ook buiten het kerkelijke verband, in onze sterk geïndividualiseerde wereld. In veel kerken zijn koren actief die ook weer een bindmiddel zijn in eigen wijk of dorp. Wie als individu op zondag in een verder weg gelegen kerk viert, mist daar die eigen gemeenschap en wordt voor de rest van de week teruggeworpen op juist weer dat individuele.

Daarnaast is er onder de parochianen die ons benaderen grote waardering voor de huidige traditie van Woord- en Communievieringen. Waar sommigen deze vieringen beschouwen als ‘slechts de vrucht van de eucharistieviering’, benadrukken anderen dat men ‘aan de vrucht de boom herkent’. Immers, “waar twee of drie in Mijn Naam bijeenkomen, ben Ik in hun midden”.

Gelovigen, die zich vaak jaren of decennia hebben ingezet voor hun kerk, voelen zich niet gewaardeerd nu de bestaande praktijk van o.a. Woord- en Communievieringen – verzorgd door pastoraal werkers of gemotiveerde en goed opgeleide vrijwilligers – als ondermaats wordt gekwalificeerd. Zij voelen zich niet gehoord in hun behoefte om te mogen vieren – inclusief het ontvangen van de communie – binnen hun eigen geloofsgemeenschap. Eerder dan onder (in ieder geval gepercipieerde) dwang naar een verder weg gelegen kerk te moeten gaan zullen zij besluiten geen enkele kerkelijke viering bij te wonen. Wij gaan er van uit dat dit toch niet uw bedoeling kan zijn.

Tenslotte een praktisch probleem: voor veel gelovigen is het, zeker in de landelijke gebieden, problematisch en kostbaar om voor de zondagse viering een flink stuk te moeten reizen. Wij vrezen daarom – op basis van eerder ervaringen in andere bisdommen – dat uw beleid juist leidt tot een verdere leegloop van de kerken, een teloorgang van het geloof en een verder verlies van sociale cohesie in dorpen en wijken.

Daarom hierbij onze dringende vraag om tegemoet te komen aan al deze terechte zorgpunten en uw beleid hierop aan te passen. Uiteraard zijn wij bereid om onze zorgen in een gesprek met u nader toe te lichten.

In het vertrouwen dat de Geest ons allen leidt,

Namens het bestuur van de Mariënburgvereniging,

Harrie van den Akker, voorzitter