Op 5 oktober organiseert de Studiekring Drewermann Nederland een studiemiddag over Drewermanns boek: ‘Alleen door Vrede’. Meer informatie vindt u hieronder
Waar gaat ‘Alleen door vrede’ over?
Met dit boek voert Eugen Drewermann een lang en bevlogen pleidooi voor het werken aan vrede zonder dreiging met wapens of de inzet ervan. De Duitse versie verscheen in de vroege zomer van 2023, toen de oorlog tussen Rusland en de Oekraïne al anderhalf jaar lang duurde en niets erop wees dat er spoedig een einde aan zou komen.
Ook nu, ruim een jaar later, gaan de wederzijdse aanvallen door en stijgt het aantal slachtoffers aan beide kanten. Waarom bestoken mensen elkaar met de meest verschrikkelijke wapens en waarom slagen politieke leiders er niet in het geweld te beslechten met serieuze vredesonderhandelingen? Het tegendeel lijkt eerder het geval. Naast het conflict tussen Rusland en de NAVO, waarbij de Oekraïne een plaatsvervangende oorlog voert met steun van het Westen is er een nog een conflict bij gekomen met nog veel tragischer gevolgen. Op 7 oktober 2023 voerde Hamas een aanval met duizenden rakketten uit op Israëlisch grondgebied met 1200 doden als gevolg en het gijzelen van 250 mensen. Deze gruwelijke uiting van geweld schokte heel Israël en tastte vooral het gevoel van eigen veiligheid aan. Hoe kon dit gebeuren, zonder dat de veiligheidsdiensten ook maar iets hadden voorzien? Het antwoord van Israël heeft inmiddels buitenproportionele vormen aangenomen en de hele bevolking van de Gazastrook is in diepe ellende gestort. Humanitaire hulp komt moeizaam op gang, maar wordt in feite willens en wetens onmogelijk gemaakt door het huidige beleid van de Israëlische regering, die weigert in te stemmen met een wapenstilstand en de verantwoordelijkheid daarvoor bij de tegenstanders legt.
Het voeren van oorlog en de militaire training die eraan voorafgaat ontneemt mensen hun identiteit en persoonlijke verantwoordelijkheid. Oorlog maakt mensen tot onmensen, die op commando onmenselijke daden uitvoeren. Kunnen we dat werkelijk willen en ons daarbij ook nog beroepen op Jezus van Nazareth? In het programma ‘Buitenhof’ betoogde de voormalige baas van de NAVO, Jaap de Hoop Scheffer, dat er geen taboe meer mag rusten op de investering in de wapenindustrie. Kan een christendemocraat dat werkelijk menen?
Toen Hamas zijn gruwelijke aanval op Israël had uitgevoerd, zei oud-premier Mark Rutte, dat een reactie van Nederland op dat moment geen ruimte liet voor context. Premier Benjamin Netanyahu noemde 7 oktober 2023 het 9/11 van Israël. Voor hem was daarmee het moment aangebroken voor een totale oorlog tegen terrorisme. Maar is het niet zo dat oorlog de terreur is van staten tegen niet erkende zwakkeren en terrorisme de oorlog van de zwakkeren tegen erkende staten? Meten we niet voortdurend met twee maten en zijn het niet de onschuldige slachtoffers die hiervoor de prijs moeten betalen?
In ons land voert oud-diplomaat Erik Ader een pleidooi voor het serieus nemen van de Palestijnen en ontmaskert alle mythes die er op dit gebied tegen hen in omloop zijn. In zijn boek ‘Kinderen van Amalek’ laat hij vooral Joodse geleerden en getuigen aan het woord, die laten zien dat de huidige regering van Israël grotendeel uit terroristen bestaat. Wie het zo scherp stelt, lijkt zich schuldig te maken aan antisemitisme, maar hier citeert Erik Ader de Joodse journalist Akiva Eldar: ‘Als je uitspreken tegen onrecht antisemitisch is, dan ben ik antisemiet.’
In dezelfde trant stelt Drewermann het onrecht van de Westerse wereld aan de kaak, die onder leiding van de Verenigde Staten eigen belangen nastreeft en veel geld verdient aan oorlog(en).
Het is niet de eerste keer dat Drewermann zich zorgen maakt om de kwalijke combinatie van geld en geweld. Het is een rode draad in heel zijn oeuvre en vanaf het moment dat hij in zijn jonge jaren vervangende dienspicht heeft gedaan (dat was in die tijd een zeer spannende en onzekere aangelegenheid) bepleit hij de weg naar vrede zonder geweld. Als geen ander ziet hij daarbij Jezus van Nazareth als zijn voorbeeld. Deze zoon van het joodse volk stelde God op louterende wijze tegenwoordig in woorden en daden. Het rijk van God waar Jezus voor pleitte, kent geen geweld en geen God, die zich leent voor nationale belangen. God is voor Jezus een liefdevolle vaderlijke en moederlijke aanwezigheid als achtergrond van ons menselijk bestaan. Wie die aanwezigheid serieus neemt en existentieel vertaalt verliest iedere vorm van angst. De wens om de wereld op te delen in goeden en kwaden wordt overwonnen en alleen zo slagen we er in de heilloze tegenstellingen te ‘overleven’.
Dat is uiteindelijk het enige doel van dit boek. De Bergrede van Jezus op zo’n manier ter sprake brengen, dat we beseffen dat de weg naar de vrede alleen de vrede zelf kan zijn en we actief opkomen (maar zonder geweld) tegen wat die vrede in de weg staat.
Bert L. van der Woude
