Vrije geloofsgemeenschappen

Op zaterdag 26 oktober hadden we ons jaarlijks Mariënburgcongres, met als titel Gloed onder de as. Gedoeld werd op de ruim 40 zelfstandige geloofsgemeenschappen in Nederland. We bespraken het onderzoek van Theo van de Kerkhof, hoorden ervaringen uit de vrije groepen in ons land, en dachten na over de toekomst daarvan.

Een citaat uit het onderzoeksrapport: Religie staat niet in functie van kerken. Het omgekeerde is het geval. Kerken staan in functie van religie als het meer funderende gegeven. Zeker, religie kan niet zonder institutionalisering, maar religieuze institutionalisering hoeft niet per se binnen de traditionele kaders plaats te vinden. Het blijkt dat vrije geloofsgemeenschappen van oudere of jongere datum spontaan kunnen ontstaan buiten kerkelijk verband, soms voortbouwen op wat religieuzen begonnen, maar meestal het directe gevolg zijn van conflicten met een bisdom.

Is er toekomst?

De meeste vrije geloofsgemeenschappen bestaan uit vooral oudere participanten en hebben vaak financiële zorgen. Jongeren komen er nauwelijks: die willen zich niet binden, zijn niet geïnteresseerd in lokale groepen bejaarden, en zoeken het in groepen leeftijdgenoten, bij massale mondiale ervaringen als bij Katholieke Jongerendagen, en in ontmoetingsplaatsen als Taizé.

Een onderlinge band met verwante gemeenschappen vindt men belangrijk, zo blijkt uit het onderzoek. Maar is er wel een nieuwe organisatorische bovenlaag nodig, die geld en tijd gaat kosten? Of zijn vrijblijvende contacten in een samenscholing als Bezield Verband Utrecht voldoende? Of zou Marienburg hier nog een rol kunnen spelen?

Gloed onder de as, of liever: Breekt uit en blaast de doove sintels aan! (Jan Campert, oorlogsgedicht Rebel, mijn hart).